Οι ενεργειακές κοινότητες, τόσο γενικά, όσο ειδικά στην Δυτική Μακεδονία είναι δυνατόν να αποτελέσουν, αν στηριχθούν κατάλληλα, το βασικό εργαλείο για την ενεργειακή Δημοκρατία.
Η συμμετοχή των πολιτών, η αυτοπαραγωγή και η εμπορία ρεύματος μπορεί αφενός να παρέχει προσιτή και πράσινη ενέργεια καθώς και αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας αλλά, κυρίως, δίνει στην κοινωνία ένα υπαρκτό παράδειγμα ωφέλειας από τη μετάβαση.
Παράλληλα, μπορούν να προσδώσουν ενεργειακή αυτονομία και σημαντική εξοικονόμηση σε κοινωνικούς φορείς και υπηρεσίες όπως, ενδεικτικά, η τοπική αυτοδιοίκηση, σχολεία, Τ.Ο.Ε.Β., αλλά και σε μια σειρά άλλων κοινωφελών δομών.
Επομένως, το άμεσο και πολύπλευρο κέρδος καθιστά τις ενεργειακές κοινότητες προνομιακή λύση για την Δυτική Μακεδονία που βιώνει βίαιη και άτακτη απολιγνιτοποίηση.
Η δημοσίευση της έκθεσης του Green Tank με τίτλο «Οι ενεργειακές κοινότητες στην Ελλάδα και τις λιγνιτικές περιοχές» στην οποία αποτυπώνονται οι εξελίξεις στον συγκεκριμένο τομέα και η εκδήλωση που διοργανώθηκε στις 2 Νοεμβρίου στη Κοζάνη με θέμα «Φόρουμ για τις ενεργειακές κοινότητες στην Δυτική Μακεδονία», όπου συμμετείχαν εκπρόσωποι κοινοτήτων, θεσμικοί και παραγωγικοί φορείς, ήταν μια αφορμή να αναστοχαστούμε για τις προοπτικές στον χώρο.
Τα βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν, από την έκθεση και την συζήτηση, συμπεριλαμβάνουν τις εξής διαπιστώσεις για τη Δυτική Μακεδονία:
- Το διάστημα Νοέμβριος 2022 – Οκτώβριος 2023 ιδρύθηκαν 32 νέες ενεργειακές κοινότητες, σημειώνοντας αύξηση κατά 12.3%, η οποία ωστόσο είναι σημαντικά μικρότερη σε σύγκριση με την αύξηση του περασμένου έτους (Νοέμβριος 2021 – Νοέμβριος 2022) που ήταν 48.3%.
- Παρατηρείται στασιμότητα στα νέα έργα (εμπορικά και αυτοπαραγωγής) των ενεργειακών κοινοτήτων, καθώς υπήρξαν 7 μόνο νέες αιτήσεις, σε σύνολο 820 αιτήσεων.
- Στις αιτήσεις των έργων αυτοπαραγωγής εν. κοινοτήτων στην Δυτική Μακεδονία διαπιστώνεται ότι ενώ τον Νοέμβριο του 2022 ήταν δεύτερη ανάμεσα στις υπόλοιπες περιφέρειες με 31 έργα και 18.7 MW αιτούμενη ισχύ, τον Αύγουστο του 2023 έπεσε στην 6η θέση με 34 έργα ισχύος 20 MW, από τα οποία 3 μόνο είναι νέα έργα ισχύος 1.2 MW.
- Για την εξέλιξη των εκκρεμών αιτήσεων στη χαμηλή – μέση τάση (εμπορικά έργα και αυτοπαραγωγή) καταγράφεται ότι η Περιφέρεια με τη μεγαλύτερη ισχύ που εκκρεμεί είναι η Δυτική Μακεδονία (377.5 MW, 465 έργα), ενώ πολύ υψηλό είναι και το ποσοστό στη περιοχή των εκκρεμών αιτήσεων που οφείλονται στην αδυναμία σύνδεσης (87.3%, 406 έργα).
Ως συμπέρασμα της έκθεσης, προκύπτει ότι οι πολίτες της περιοχής είναι αποθαρρυμένοι και διστακτικοί να συμμετάσχουν στις ενεργειακές κοινότητες, λόγω της καθυστέρησης στην ολοκλήρωση των έργων, χαμηλής κινητοποίησης πόρων και αδυναμίας σύνδεσης λόγω έλλειψης διαθεσιμότητας ηλεκτρικού χώρου.
Νομοθετικά και ρυθμιστικά τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα. Υπενθυμίζουμε ότι η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας έχει θεσπίσει:
- Με την Υπουργική Απόφαση της 12ηςΑυγούστου 2022, σχετικά με τον καθορισμό πλαισίου προτεραιότητας στη χορήγηση οριστικών προσφορών σύνδεσης για σταθμούς Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. και σταθμούς αποθήκευσης, δόθηκε προτεραιότητα σε έργα των μεγάλων εταιριών του κλάδου, ειδικά σε αυτά της Κοζάνης και της Φλώρινας, ενώ οι μικρότερες επενδύσεις, κατατάχθηκαν στις τελευταίες βαθμίδες ιεράρχησης.
- Παράλληλα, στην ίδια απόφαση δεν είχαν ληφθεί υπόψη οι θέσεις του Συνδέσμου Ενεργειακών Κοινοτήτων Δυτικής Μακεδονίας για άμεση προτεραιότητα στις ενεργειακές κοινότητες και αύξηση του ορίου ισχύος προσφοράς συνδέσεων.
- Το ΣτΕ έκρινε πρόσφατα ότι οι αποφάσεις των κκ. Χατζηδάκη και Σκρέκα που επέτρεπαν απλοποιήσεις και κατατμήσεις μελετών συνιστούν «μεταβολή επί το δυσμενέστερον» και ζητά νέες περιβαλλοντικές αξιολογήσεις και αδειοδοτήσεις σε έργα. Δηλαδή, την προχειρότητα της κυβέρνησης θα την πληρώσει το περιβάλλον, οι κοινότητες και οι επενδυτές.
- Και, βέβαια, η μεγάλη εξαπάτηση με το νέο ειδικό χωροταξικό για τις ΑΠΕ, το οποίο εξαγγέλλεται διαρκώς από το 2020 και ακόμη το περιμένουμε. Μέχρι τότε, όλοι μας βιώνουμε την πίεση από την άναρχη και ανεξέλεγκτη χωροθέτηση ΑΠΕ.
Για τα παραπάνω αναφερόμενα θέματα, ήτοι της καθήλωσης, της απογοήτευσης και της ναρκοθέτησης των ενεργειακών κοινοτήτων της Δυτικής Μακεδονίας, εκτός από την παρέμβαση μου στο φόρουμ, κατατέθηκε από τον ΣΥΡΙΖΑ Π.Σ. στις 10 Νοεμβρίου κοινοβουλευτική ερώτηση που ζητά, αρμοδίως, θεσμικές απαντήσεις.
Παράλληλα, σε αντίθεση με την κυβέρνηση, εμείς έχουμε θέσει ως προγραμματικό στόχο, τουλάχιστον το 50% των νέων αδειών να αφορά ενεργειακές κοινότητες και αυτοπαραγωγή, με παράλληλη άρση των εμποδίων που έχει επιβάλλουν τα αρμόδια Υπουργεία την τελευταία πενταετία, επαναφορά της προτεραιότητας στη χορήγηση αδειών και όρων σύνδεσης για τις ενεργειακές κοινότητες και ειδικά χρηματοδοτικά εργαλεία.
Συμπερασματικά, οι ενεργειακές κοινότητες χρειάζονται πραγματική στήριξη, αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων και ενεργοποίηση των πολιτών ώστε να αποτελέσουν το εργαλείο για προσιτή ενέργεια.
Γιατί, για πούμε τα πράγματα με το όνομα τους η ενεργειακή Δημοκρατία, για να είναι αποδοτική και συμφέρουσα πρέπει να είναι όντως Δημοκρατία.
Καλλιόπη Βέττα
Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Π.Σ. Π.Ε. Κοζάνης