Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, η διαχείριση των ζητημάτων της καθημερινότητάς μας είναι περίπλοκη και δυσχερής.
Η πανδημία του κορωνοϊού, τα συσσωρευμένα προβλήματα της τοπικής οικονομίας αλλά και ήσσονος σημασίας θέματα πρωταγωνιστούν βάζοντας, δυστυχώς σε δεύτερη μοίρα το μέγιστο ζήτημα σχετικά με το μέλλον της Δυτικής Μακεδονίας και της Κοζάνης, την απολιγνιτοποίηση.
Η απολιγνιτοποίηση και οι αλλαγές που αυτή θα επιφέρει σε όλο τον ενεργειακό άξονα είναι θεμελιακές.
Καλούμαστε μέσα σε λίγο χρόνο όχι μόνο να αλλάξουμε όλο το παραγωγικό μοντέλο της περιοχής, αλλά και να προφυλάξουμε την περιοχή μας από μια ακόμη μεγαλύτερη πληθυσμιακή και οικονομική συρρίκνωση.
Καλούμαστε να διαφυλάξουμε τα ήδη κεκτημένα, όπως για παράδειγμα είναι η λειτουργία της Τηλεθέρμανσης, που συνεπάγεται μεγάλα περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη για τους κατοίκους της περιοχής.
Καλούμαστε να ανατρέψουμε το κλίμα αδιαφορίας και εφησυχασμού, που κυριάρχησε τα τελευταία χρόνια.
Δυο πρόσφατες ειδήσεις επαναφέρουν το ζήτημα της απολιγνιτοποίησης ταράζοντας τα νερά της τοπικής μακαριότητας.
Η πρώτη αφορά τις εντυπωσιακές επιδόσεις, που καταγράφουν οι τιμές των δικαιωμάτων εκπομπών CO2, οι οποίες για πρώτη φορά στην ιστορία του ευρωπαϊκού Χρηματιστηρίου Ρύπων ξεπέρασαν πριν δέκα ημέρες τα 50 ευρώ ανά τόνο. Σύμφωνα με διεθνείς αναλυτές η τάση αύξησης των τιμών θα ενταθεί εξαιτίας και των αυστηρότερων κλιματικών στόχων για περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για το 2030, αλλά και του νέου φιλόδοξου ευρωπαϊκού κλιματικού νόμου, που δρομολογείται από την Κομισιόν.
Η δεύτερη αφορά το προγραμματισμένο ήδη εδώ και χρόνια, κλείσιμο πριν από λίγες ημέρες του ΑΗΣ Καρδιάς (οι μονάδες III και IV) του μεγάλου εμβληματικού ατμοηλεκτρικού σταθμού, ισχύος 1200 MW, που η ανέγερσης του την δεκαετία του ’70 σηματοδότησε την εδραίωση της ΔΕΗ και του λιγνίτη στο εγχώριο ηλεκτροπαραγωγικό σύστημα της χώρας και κατέστησε την περιοχή μας το ενεργειακό κέντρο της χώρας.
Δύο εξελίξεις, που επιμένουν να μας θυμίζουν, πως όσο και να κλείνουμε τα μάτια, η απολιγνιτοποίηση προχωρά με εξαιρετικά γρήγορους ρυθμούς και οι διεθνείς και εθνικές εξελίξεις δεν μας περιμένουν.
Επιπλέον περνούν και ένα ηχηρότατο μήνυμα: περισσότερες ΑΠΕ.
Όλο και περισσότερη παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ, καθώς η ηλεκτροπαραγωγή από ορυκτά καύσιμα θα γίνεται ολοένα και ακριβότερη. Ταυτόχρονα αποδεικνύουν την επιπολαιότητα και την αστειότητα των προσχηματικών αιτιάσεων εκείνων, που λένε όχι στις ΑΠΕ, εμμένοντας προσκολλημένοι σε ένα παρελθόν, που έχει ήδη πεθάνει.
Οπωσδήποτε το μεγάλο ζητούμενο, είναι το νέο παραγωγικό μοντέλο της περιοχής να μην διαμορφωθεί ερήμην μας.
Η δίκαιη και ομαλή μετάβαση είναι δικαίωμα της περιοχής μας και υποχρέωση της Πολιτείας.
Το ζήτημα της επάρκειας των οικονομικών πόρων, το ύψος τους, είναι θεμελιώδες. Παράλληλα η ικανότητα μας να απορροφήσουμε έγκαιρα τους διαθέσιμους πόρους και η αξιοποίησή τους σε στοχευμένες κατευθύνσεις έχουν βαρύνουσα σημασία, καθώς θα καθορίσουν το τελικό αποτέλεσμα.
Η πετυχημένη έκβαση του εγχειρήματος της δίκαιης και ομαλής μετάβασης είναι μια επίπονη διαδικασία. Η διεθνής εμπειρία στο πεδίο αυτό είναι και πλούσια και διδακτική.
Ο επερχόμενες αλλαγές θα φέρουν κραδασμούς και ανακατατάξεις. Απαιτούν τόσο αλλαγή νοοτροπίας όσο και συγκρούσεις με κατεστημένα συμφέροντα και παρελθοντικές συνήθειες.
Είναι απαραίτητο, να συνειδητοποιήσουμε, ότι η απολιγνιτοποίηση μας αφορά όλους ανεξαιρέτως. Η οικονομική και πληθυσμιακή εξέλιξη προσδιορίζει αξίες σε όλους τους τομείς.
Η συρρίκνωση θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε μαρασμό της περιοχής, με συνακόλουθα την απώλεια αξίας των περιουσιών των κατοίκων της, σε απαξίωση της επιχειρηματικότητας, σε ακόμη μεγαλύτερη ανεργία, σε σίγουρη φτώχεια.
Για τον λόγο αυτόν λοιπόν:
η συναίνεση,
η συνεργασία,
η σύνθεση διαφορετικών απόψεων,
η οικοδόμηση ενός ευρύτερου κοινωνικού μετώπου,
η κατανόηση των επερχόμενων αλλαγών και της αναγκαιότητάς τους,
η συστράτευση του πολιτικού προσωπικού όλων των κατηγοριών,
η συνειδητοποίηση ότι η ανάπτυξη και οι νέες θέσεις εργασίας θα προκύψουν πλέον από τις ιδιωτικές επενδύσεις, την ιδιωτική πρωτοβουλία,
αποτελούν ουσιώδεις όρους και προϋποθέσεις δίκαιης, ομαλής μετάβασης της περιοχής μας.
Τα παραπάνω είναι ευθύνη όλων μας.
Στην παρούσα συγκυρία δεν έχουν θέση προσωπικές στρατηγικές. Αντίθετα οι προσωπικές επιλογές και σχεδιασμοί θα πρέπει να υποχωρούν μπροστά στο συλλογικό καλό για το μέλλον του τόπου και των συμπολιτών μας.
Ας σχεδιάσουμε την προοπτική του τόπου μας με όρους του μέλλοντος, με χρονικό ορίζοντα τις επόμενες δεκαετίες, αφήνοντας πίσω μας τα βαρίδια του παρελθόντος.
